«Απέτυχε στις Πανελλαδικές…»

Για άλλη μια χρονιά δεκάδες χιλιάδες νεαροί και νεαρές χτύπησαν την πόρτα της Ανώτατης Παιδείας. Από αυτούς άλλοι τα κατάφεραν να μπουν στη σχολή που επιθυμούσαν και άλλοι δεν τα κατάφεραν.

Τι συμβαίνει όμως όταν το παιδί δεν καταφέρνει να μπει με την πρώτη στη σχολή που επιθυμεί πραγματικά; Τι πρέπει να του πούμε ως γονείς; Τι συναισθήματα νιώθει όταν έχοντας προσπαθήσει πολύ για το στόχο του στο τέλος δεν τα κατάφερε; Ποια είναι τα συναισθήματα οι πιέσεις που αρχίζει να δέχεται από το περιβάλλον του; Και τελικά, η σημασία της ζωής κρίνεται από ένα πτυχίο;

Τι συμβαίνει όταν το παιδί δεν καταφέρνει να εισαχθεί στο Πανεπιστήμιο;

Ο συναισθηματικός κόσμος του παιδιού κλονίζεται, καθώς οι προσπάθειες τόσων ετών νιώθει να κατακερματίζονται σε μια στιγμή που αντικρίζει στην οθόνη την πρώτη «μη επιτυχία» της ζωής του. Για την κοινωνία, η επιτυχία και η πρόσβαση σε κάποια σχολή είναι φυσιολογική έκβαση της ζωής. Αυτός είναι και ο τρόπος με τον οποίο γαλουχούνται τα παιδιά από την πρώτη μέρα του σχολείου εστιάζοντας την προσοχή τους στα επιτεύγματα και στις επιτυχίες τους. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τη σημασία του ρόλου ανάπτυξης ουσιαστικών ανθρώπινων σχέσεων, κι όχι γραμμάτων, καθώς αν δεν έχεις επιτυχημένες ουσιαστικές – υγιείς σχέσεις στη ζωή σου τότε θέματα και καταστάσεις αποτυχίας στη ζωή σου δεν γνωρίζεις και δεν μπορείς να τις αντιμετωπίσεις.

Ποια πρέπει να είναι η στάση των γονέων;

Καλό είναι οι γονείς να παρουσιάζουν την κατάσταση έτσι όπως έχει – ούτε ως κάτι ασήμαντο, αδιαφορώντας ή αποφεύγοντας να το συζητήσουν, γιατί αυτό δείχνει στο παιδί ότι και οι ίδιοι δυσκολεύονται να το αποδεχθούν, αλλά ούτε και ως πανωλεθρία, διότι μπορεί έτσι να ενισχύσουν την απογοήτευση που νιώθει το παιδί για τον εαυτό του, καθώς κατανοεί ότι έχει απογοητεύσει ίσως και ντροπιάσει τους γονείς του. Εξάλλου το παιδί δικαιούνται και μια δεύτερη και τρίτη ευκαιρία εφόσον και το ίδιο το επιθυμεί!

Τι συμβαίνει όταν το παιδί δεν επιλέγει από μόνο του;

Πολλές φορές, χωρίς τη θέλησή μας, ξεχνάμε ότι το παιδί μας σε ηλικία 17 ετών βρίσκεται αντιμέτωπο με μια απόφαση ζωής. Μην έχοντας ακόμη δημιουργήσει προσωπικότητα ολοκληρωμένη, καλείται από το εκπαιδευτικό σύστημα έχοντας ως μοναδικά κριτήρια νούμερα και βαθμολογίες να κάνει μια επιλογή που θα το ακολουθεί για ολόκληρη τη ζωή του. Έτσι λοιπόν, είναι σημαντικό να εξετάσουμε τι αρέσει στο παιδί μας, ποια είναι τα πραγματικά του ενδιαφέρονται και τότε να τα αντιστοιχίσουμε με τις επιλογές που έχει μπροστά του, χωρίς να εντάξουμε τα δικά μας θέλω και προσδοκίες, γιατί αυτό μπορεί να επιφέρει στο μέλλον μια πολύ κακή ψυχολογία και αποτυχία ζωής.

Πώς νιώθουν οι έφηβοι;

Η λέξη «αποτυχία» είναι αρνητικά φορτισμένη για μικρούς και μεγάλους. Συναισθήματα ανεπάρκειας, ανικανότητας, χαμηλής αυτοεκτίμησης συνοδεύουν κάθε νεαρό ή νεαρή που δεν κατόρθωσε να επιτύχει το στόχο του. Πολλές φορές ασυνείδητα δημιουργείται η συναισθηματική καταγραφή ότι «αφού απέτυχα να μπω στο Πανεπιστήμιο, δεν αξίζω τίποτε». Ακόμη και τα παιδιά που μένουν «απ’ έξω» επειδή δεν διάβαζαν και ξέρουν πολύ καλά ότι εκείνα ευθύνονται , καθώς δεν πίεσαν τον εαυτό τους ώστε να διαβάσουν αρκετά, νιώθουν ανάξια όταν γύρω τους υπάρχουν παιδιά που τα κατάφεραν , ενώ εκείνα είναι αντιμέτωπα πλέον με το «αύριο». Τα παιδιά επίσης που πέρασαν σε κάποια σχολή αλλά όχι στην πρώτη τους επιλογή νιώθουν το ίδιο πολλές φορές ανάξια με αυτά που δεν πέρασαν σε καμία, καθώς θεωρούν ότι δεν πέτυχαν το στόχο τους. Βρίσκονται σε δύσκολη θέση καθώς έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε μια σχολή που δεν τους συγκινεί και να συμβιβαστούν σε αυτή ή να ξαναπροσπαθήσουν. Τα παιδιά νιώθουν σαν «χαμένα» μπροστά σε τόσο μεγάλες αποφάσεις.

Τι σας συμβουλεύω;

– Μη είσαστε επικριτικοί με το παιδί σας. Το παιδί χρειάζεται ελευθερία επιλογών και συνάμα ανθρώπους «στήριγμα» σε αυτό το μεταβατικό στάδιο της ζωής τους.

– Αν το παιδί εκφράζει την επιθυμία να κάνει μια δεύτερη προσπάθεια και να παλέψει για να εισαχθεί στη σχολή που το ενδιαφέρει, τότε δώστε του αυτή την ευκαιρία. Το παιδί χρειάζεται να του πείτε: «δεν πειράζει αν δεν τα πήγες καλά τώρα, του χρόνου θα τα πας καλύτερα». Αλλά και να μην τα πάει, τότε πρέπει να σκεφτούμε «μήπως δεν έχει επιλέξει σωστά;» και πάλι να το βοηθήσουμε να αναζητήσει τι είναι αυτό που πραγματικά θέλει στη ζωή του. Ειδικότερα αν είναι η δεύτερη χρονιά που δίνει και θεωρείτε ότι δεν υπάρχει περίπτωση να περάσει, τότε πρέπει να βοηθηθεί έτσι ώστε να εντοπιστεί τι είναι αυτό που το εμποδίζει.

– Να πείσετε και το παιδί ότι στη ζωή υπάρχουν αρκετές επιλογές πέρα από μια Ανώτατη ή Ανώτερη σχολή. Οφείλετε και στον εαυτό σας αλλά και στο παιδί σας να κάνετε ρεαλιστικές επιλογές και να τις δείτε όσο πιο θετικά γίνεται.

– Το παιδί πρέπει να συνειδητοποιήσει και να νιώσει ότι ακόμα και για τις επιλογές του που δεν ήταν πρωταρχικές απαιτείται να καταβάλει προσπάθεια.

– Είναι φυσιολογικό οι γονείς να πικραίνονται που το παιδί τους δεν μπήκε σε καμία σχολή επειδή «βαριόταν» να διαβάσει. Είναι καλό όμως λόγω του νεαρού της ηλικίας του να μην του βάλουν την ταμπέλα του «αποτυχημένου» ή της «αποτυχημένης», καθώς το ότι«βαριόταν» ή «τεμπέλιαζε» να διαβάσει δεν σημαίνει ότι δεν έχει άλλα προτερήματα και ότι αξίζει το σεβασμό.

– Τέλος, εκείνο που είναι πρωταρχικής σημασίας είναι να μιλάτε με τα παιδιά σας και να μοιράζεστε τις ανησυχίες τους. Να τα βοηθήσετε να ανακαλύψουν τα θετικά στοιχεία και να στηριχθεί σε αυτά για να προχωρήσει στο επόμενο βήμα της ζωής του, που είναι η κοινωνική επιβίωση του. Να ρωτάτε όχι «τι έχει γίνει» αλλά «ποιος είναι ο λόγος που έχει γίνει», έτσι ώστε να μπορείτε να σκεφτείτε μαζί λύσεις που θα στόχευαν στην μελλοντική οικονομική επιβίωση του αλλά και θα του πρόσφεραν μια στοιχειώδη ικανοποίηση.

Κι όπως έλεγε κι ο Tom Krause «Δεν υπάρχει αποτυχία. Υπάρχουν μόνο εμπειρίες και οι αντιδράσεις σου σ’ αυτές.»

 

Κυριακή Λέντζιου

Κλινική Ψυχολόγος, MSc