Το παιδί μου αλλάζει, μπαίνει στην εφηβεία! Προσαρμοστείτε στα νέα δεδομένα…

Η εφηβεία είναι μια περίοδος για την οποία έχουν γραφτεί χιλιάδες πράγματα. Κάθε γονιός τη βιώνει με το δικό του διαφορετικό τρόπο, καθώς βλέπει το βλαστάρι του να προχωρά σε «επαναστατικές» αλλαγές. Αλλαγές που αφορούν τη σωματική ανάπτυξη, τη συμπεριφορά, την προσωπικότητα. Πρόκειται για ένα δύσκολο πολλές φορές πέρασμα από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή από το οποίο ξεπροβάλλει ενίοτε βία και άγχος, τόσο στον έφηβο όσο και στους γονείς και στον κόσμο των ενηλίκων γενικότερα.

Ο έφηβος βρίσκεται ανάμεσα στο «μένω ίδιος» και στο «αλλάζω». Μια περίοδος αλλαγών που στοχεύει στη μεταμόρφωση του παιδιού σε έναν αυτόνομο και ανεξάρτητο ενήλικο.

Σε μια λοιπόν τόσο σημαντική και κρίσιμη περίοδο της ζωής των παιδιών είναι φυσιολογικό πολλοί γονείς να νιώθετε ευάλωτοι πολλές φορές και αδύναμοι να επιλέξετε τη πιο σωστή συμπεριφορά απέναντι στο παιδί σας. Στιχομυθίες ανάμεσα σε γονείς και εφήβους πολύ συνηθισμένες αποτελούν: «Σκοτωνόμαστε όλη μέρα», «Μη μου κλείνεις εμένα την πόρτα στα μούτρα», «Δεν με καταλαβαίνει κανείς σας», «Μόνο λεφτά ξέρεις να ζητάς», «Μπορεί να μπλέξεις».

Υπάρχουν γονείς που αρνούνται να αποδεχτούν ότι το παιδί τους μεγαλώνει, καθώς νιώθουν ότι αν σταματήσουν να παίζουν το ρόλο των γονέων δεν θα τους απομείνει κανένας ρόλος. Μη σκεπτόμενοι ότι είναι μία ευκαιρία να ξαναδούν τη ζωή τους και να σταθούν πλέον δίπλα στο παιδί τους έχοντας υπόψη τα νέα δεδομένα και τις νέες προκλήσεις που εκείνο έχει να αντιμετωπίσει.

Πολλές φορές, το γεγονός ότι η εφηβεία συμπίπτει και με μία μεταβατική φάση περιόδου ζωής και των γονέων ωθεί ασυνείδητα τους γονείς να την αρνούνται, καθώς οι ίδιοι αρνούνται ότι μεγαλώνουν. Η εφηβεία σε αυτές τις περιπτώσεις προλαβαίνει τους γονείς και τους αναγκάζει να τρέχουν από πίσω της λαχανιαστά ή να παραιτούνται από το ρόλο τους με αποτέλεσμα να γίνονται σοβαρά λάθη. Ενδείξεις αυτής της κατάστασης αποτελεί η ύπαρξη ενδόμυχου ανταγωνισμού πατέρα-γιου ή μητέρας-κόρης χρησιμοποιώντας εκφράσεις της μορφής «Εγώ στην ηλικία σου δεν θα φερόμουν έτσι», «Αν ήμουν στη θέση σου θα το είχα λύσει το πρόβλημα».

Άλλοι γονείς επιλέγουν να κάνουν πως δεν βλέπουν ότι το παιδί τους μεγαλώνει, επειδή φοβούνται ότι δεν θα μπορέσει να ανταπεξέλθει στα νέα δεδομένα. Αυτή και μόνο η στάση αρχίζει να υιοθετεί στο παιδί μια αίσθηση ανικανότητας, αδυναμίας και ανασφάλειας. Οι ίδιοι αρνούμενοι να αποδεχτούν την εφηβεία αισθάνονται ασφαλείς μην κατανοώντας, ότι γεννούν στο παιδί τους πλευρές του εαυτού που είναι ανασφαλείς. Είναι σημαντικό να κατανοήσουν όλοι οι γονείς ότι όσο περισσότερο εμποδίζουν τη φυσική εξέλιξη των πραγμάτων για ύπαρξη ελεύθερων επιλογών και πρωτοβουλιών από μέρους του παιδιού τους, τόσο περισσότερο αυξάνουν τις πιθανότητες να κακοπεράσει είτε στην εφηβεία είτε και σε όλη του τη ζωή.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι η σχέση των εφήβων με τη μητέρα τους αλλάζει πιο αισθητά από τη σχέση με τον πατέρα τους. Αυτό συμβαίνει, γιατί σε ορισμένες περιπτώσεις η μητέρα έχει λιγότερο κύρος από τον πατέρα στα μάτια των εφήβων και έτσι αποδεικνύουν την ανεξαρτησία τους στις συναλλαγές με τη μητέρα, πιστεύοντας ότι εκείνη δεν θα τους αμφισβητήσει.

Συνηθισμένο φαινόμενο καυγάδων ανάμεσα στους εφήβους και τους γονείς τους αποτελεί η ενδυμασία. Οι γονείς οφείλετε να θυμάστε ότι οι έφηβοι με τον ασυνήθιστο τρόπο ντυσίματος και την ασυνήθιστη συμπεριφορά που αλλάζει από γενιά σε γενιά καθιστούν σαφή την παρουσία τους. Είναι σημαντικό να κατανοήσετε, ότι αυτή η συμπεριφορά είναι μία προσπάθεια να αποκλίνουν από τους κανόνες των ενηλίκων και από την προσπάθεια τους να δομήσουν την πραγματικότητα του εφήβου με τέτοιο τρόπο, ώστε να αντιστοιχεί στην δική τους πραγματικότητα.

Όπως είναι φανερό, η εφηβεία αποτελεί μια περίοδο κατά την οποία οι σχέσεις γονέα – παιδιού τίθενται εκ νέου υπό διαπραγμάτευση και αλλάζουν. Προβλήματα όπως, βία στο σχολείο, άγχος, κατάθλιψη, πανικός, ναρκωτικά, αλκοόλ, κάπνισμα, κλοπή, ψέμα, τάσης φυγής, αυτοκτονία, διαταραχές στη διατροφή μπορεί να διαπιστώσετε ότι συμβαίνουν στο παιδί σας.

Το κλειδί στην διαχείριση της μεταβατικής αυτής περιόδου αποτελεί το να μάθετε να επικοινωνείτε με το παιδί σας. Όσοι έχετε παιδί στην εφηβεία καλό είναι να κοιταχτείτε κι εσείς στον καθρέφτη και να θυμηθείτε ότι κάποτε περάσατε κι εσείς την ίδια περίοδο αλλαγών. Όσο κι αν φοβάστε το επόμενο βήμα, πείτε στον εαυτό σας πως «όπως τα κατάφερα ως εδώ, θα τα καταφέρω και στη συνέχεια!».

Το μόνο που χρειάζεται είναι να επιλέξετε να είσαστε δίπλα στο παιδί σας, όχι πίσω του για να μπορεί να σας «βλέπει», όχι μπροστά του για να μην το «εμποδίζετε». Το παιδί σας έχει ανάγκη την διακριτική παρουσία σας. Είναι σημαντικό:

– Να κατανοήσετε πως ότι και να γίνει ο έφηβος σας θα κάνει την επανάσταση του, αποτινάζοντας την εξουσία από πάνω του καθώς για εκείνον δεν υπάρχει άλλος τρόπος να γίνει ενήλικος.
– Να αναλογιστείτε κάθε φορά που μαλώνετε αν φταίει μόνο το παιδί ή και εσείς.
– Να προσέχετε πώς του απευθύνεστε λεκτικά σε στιγμές που κάνει κάτι που του αρέσει όπως όταν ακούει μουσική ή απλά «χαζεύει» στο άπειρο
– Να μην εκβιάζετε το παιδί σας, όπως «Αν δεν κάνεις τα μαθήματά σου, θα μας ακούσει όλη η γειτονιά». Είναι καλύτερα να του πείτε «Δε θα πας εκδρομή», δείχνοντας του ότι θα είναι συνέπεια της πράξης του και όχι μια βίαιη συναισθηματική εκτόνωση και αντίδραση.
– Να μην χρησιμοποιείτε φράσεις όπως «φύγε», «δε σε θέλω» καθώς είναι άμεσα συνυφασμένες με την αγάπη που έχετε για το παιδί σας και σίγουρα δεν εννοείτε κάτι τέτοιο.
– Να θυμάστε ότι θα είστε πάντα το στήριγμά του και το αποκούμπι του, καθώς σε κάθε του δυσκολία θα απευθύνεται σε εσάς. Για τις χαρές θα έχει πρώτα το κορίτσι ή το αγόρι του, τον κολλητό ή την κολλητή του.
– Να είστε αυστηροί στα σημεία που έχει άδικο και φυσικά και να επιβάλλετε τα όριά σας.
– Να θυμάστε ότι κάθε φορά που ξεσπάει ένας καβγάς, το παιδί σας δεν μπορεί να έρθει στη θέση σας. Εσείς όμως, μπορείτε να μπείτε στη δική του.
Με την αγάπη, το ενδιαφέρον, την επιμονή και την υπομονή μπορείτε να προλάβετε ή και να διαχειριστείτε πολλά εφηβικά προβλήματα. Πολλοί όμως από εσάς μπορεί να νιώσουν ότι τελικά δεν τα καταφέρνουν. Να απογοητευτούν και η ανησυχία σας για το αύριο των παιδιών σας να γίνεται όλο και πιο έντονη. Μπορεί σκέψεις αν θα ήταν καλό να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας να αρχίσουν να περνούν από το μυαλό σας. Συχνά κίνητρα επίσκεψης αποτελούν:

– η δύσκολη, σχεδόν αδύνατη, επικοινωνία με το παιδί σας, η οποία συνήθως συνοδεύεται από θυμό και φυγή,
– η ύπαρξη έντονων συναισθημάτων πίεσης, άγχους, θλίψης,
– η ύπαρξη μια κατάστασης όπως χωρισμός, ασθένεια, πένθους,
– η έντονη δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις, η απομόνωση, η έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό,
– ο επαγγελματικός προσανατολισμός
Για όλους αυτούς τους λόγους μπορεί να νιώσετε την ανάγκη να ζητήσετε τη βοήθεια και τη συμβουλή από κάποιον ψυχολόγο. Πρωταρχικό πράγμα αποτελεί η αποδοχή από εσάς ότι το παιδί σας χρειάζεται τη βοήθεια ενός «τρίτου», αποτινάσσοντας από πάνω σας συναισθήματα εγωισμού και ενοχών.

 

Κυριακή Λέντζιου

MSc, Κλινική Ψυχολόγος